2. Nieuwigheden in Debian 13

De Wiki-pagina bevat meer informatie over dit onderwerp.

2.1. Ondersteunde architecturen

Dit zijn de officieel ondersteunde architecturen voor Debian 13:

  • 64-bits pc (amd64)

  • 64-bits ARM (arm64)

  • ARM EABI (armel)

  • ARMv7 (EABI hard-float ABI, armhf)

  • 64-bits little-endian PowerPC (ppc64el)

  • 64-bits little-endian RISC-V (riscv64)

  • IBM System z (s390x)

Daarnaast is op 64-bits pc-systemen een gedeeltelijke 32-bits gebruikersomgeving (i386) beschikbaar. Zie Verminderde ondersteuning voor i386 voor meer informatie.

Zie Laatste release voor armel voor beperkingen op de ondersteuning voor de ARM EABI (armel) architectuur.

U vindt meer over de status van de voor een bepaalde architectuur geschikt gemaakte versies van Debian (ports genoemd in het taalgebruik van ingewijden) en port-specifieke informatie voor uw architectuur op de Webpagina’s van de Debian ports.

2.2. Nieuwigheden in de distributie

2.2.1. Officiële ondersteuning voor riscv64

Deze release ondersteunt voor het eerst officieel de riscv64-architectuur, waardoor gebruikers Debian op 64-bits RISC-V-hardware kunnen uitvoeren en profiteren van alle functies van Debian 13.

De Wiki-pagina geeft meer informatie over riscv64-ondersteuning in Debian.

2.2.2. Beveiliging tegen ROP- en COP/JOP-aanvallen op amd64 en arm64

trixie introduceert beveiligingsfuncties op de amd64- en arm64-architecturen die zijn ontworpen om aanvallen van de types Return-Oriented Programming (ROP) en Call/Jump-Oriented Programming (COP/JOP) te beperken.

Op amd64 is dit gebaseerd op Intel Control-flow Enforcement Technology (CET) voor zowel ROP- als COP/JOP-beveiliging. Op arm64 is het gebaseerd op Pointer Authentication (PAC) voor ROP-beveiliging en Branch Target Identification (BTI) voor COP/JOP-beveiliging.

De functies worden automatisch ingeschakeld als uw hardware deze ondersteunt. Voor amd64 raadpleegt u de Linux-kerneldocumentatie en de Intel-documentatie en raadpleeg voor arm64 de Wiki en de Arm-documentatie. Deze bevatten informatie over hoe u kunt controleren of uw processor CET en PAC/BTI ondersteunt en hoe deze werken.

2.2.3. HTTP-opstartondersteuning

Het Debian Installatiesysteem en Debian Live Images kunnen nu worden opgestart met behulp van “HTTP Boot” op ondersteunde UEFI- en U-Boot-firmware.

Op systemen die gebruikmaken van de firmware TianoCore, gaat u naar het menu Apparaatbeheer (Device Manager), kiest u vervolgens Lijst met netwerkapparaten (Network Device List), selecteert u de netwerkinterface, HTTP-opstartconfiguratie (HTTP Boot Configuration) en geeft u de volledige URL op naar de Debian ISO om op te starten.

Voor andere firmware-implementaties raadpleegt u de documentatie voor de hardware van uw systeem en/of de firmware-documentatie.

2.2.4. Verbeterde vertaling van man-pagina’s

Het project manpages-l10n heeft veel verbeterde en nieuwe vertalingen voor man-pagina’s opgeleverd. Vooral de Roemeense en Poolse vertalingen zijn sinds bookworm aanzienlijk verbeterd.

2.2.5. Ondersteuning voor spellingcontrole in Qt WebEngine-webbrowsers

Webbrowsers op basis van Qt WebEngine, met name Privacy Browser en Falkon, ondersteunen nu spellingcontrole met behulp van de gegevens van hunspell. De gegevens zijn beschikbaar in het formaat BDIC binary dictionary dat met Trixie voor het eerst in elk Hunspell-taalpakket wordt meegeleverd.

Meer informatie is beschikbaar in het bijbehorende bugrapport.

2.2.6. 64-bits time_t ABI transitie

Alle architecturen behalve i386 gebruiken nu een 64-bits time_t ABI, die datums na 2038 ondersteunt.

Op 32-bits architecturen (armel en armhf) is de ABI van veel bibliotheken gewijzigd zonder de “soname” van de bibliotheek te wijzigen. Op deze architecturen moeten software en pakketten van derden opnieuw worden gecompileerd/gebouwd en gecontroleerd op mogelijk stilzwijgend dataverlies.

De architectuur i386 heeft niet deelgenomen aan deze transitie, omdat de primaire functie ervan het ondersteunen van oudere software is.

Meer details zijn te vinden op de Debian wiki.

2.2.7. Vooruitgang van Debian op het gebied van reproduceerbare builds

Medewerkers van Debian hebben aanzienlijke vooruitgang geboekt om ervoor te zorgen dat het bouwen van pakketten byte-voor-byte reproduceerbare resultaten oplevert. U kunt de status van de op uw systeem geïnstalleerde pakketten controleren met het nieuwe pakket debian-repro-status, of u kunt naar reproduce.debian.net gaan voor de algemene statistieken van Debian voor trixie en later.

U kunt bijdragen aan dit streven door mee te werken aan #debian-reproducible op IRC om oplossingen te bespreken, of de statistieken te verifiëren door het nieuwe pakket rebuilderd te installeren en uw eigen instantie in te stellen.

2.2.8. wcurl en HTTP/3-ondersteuning in curl

Zowel de curl CLI als libcurl bieden nu ondersteuning voor HTTP/3.

HTTP/3-verzoeken kunnen worden gedaan met de vlaggen --http3 of --http3-only.

Het pakket curl bevat nu wcurl, een alternatief voor wget dat curl gebruikt om downloads uit te voeren.

Bestanden downloaden is zo eenvoudig als wcurl URL.

2.2.9. Ondersteuning voor BDIC binair Hunspell-woordenboek

Trixie levert voor het eerst in Debian .bdic-binaire woordenboeken die zijn gecompileerd uit Hunspell-broncode. Het .bdic-formaat is door Google ontwikkeld voor gebruik in Chromium. Het kan worden gebruikt door Qt WebEngine, dat is afgeleid van de broncode van Chromium. Webbrowsers op basis van Qt WebEngine kunnen profiteren van de meegeleverde .bdic-woordenboeken als ze bovenstrooms een passende ondersteuning krijgen. Meer informatie is beschikbaar in het bijbehorende bugrapport.

2.2.10. Desktops en bekende pakketten

Deze nieuwe uitgave van Debian bevat opnieuw veel meer software dan zijn voorganger bookworm; de distributie bevat meer dan 14116 nieuwe pakketten, en in totaal meer dan 69830 pakketten. De meeste software in de distributie is bijgewerkt: meer dan 44326 softwarepakketten (dit is 63% van alle pakketten in bookworm). Er is ook een significant aantal pakketten (meer dan 8844, 12% van de pakketten in bookworm) verwijderd uit de distributie om diverse redenen. Deze pakketten zullen niet meer worden bijgewerkt en ze zullen als “achterhaald” of “verouderd” worden gemarkeerd in de frontends voor pakketbeheer. Zie Verouderde pakketten.

Debian wordt weer geleverd met verscheidene desktoptoepassingen en -omgevingen. Het bevat nu onder andere de desktopomgevingen GNOME 48, KDE Plasma 6.3, LXDE 13, LXQt 2.1.0 en Xfce 4.20.

Ook de productiviteitstoepassingen zijn opgewaardeerd, waaronder de kantoorsoftware:

  • LibreOffice werd opgewaardeerd naar versie 25;

  • GNUcash werd opgewaardeerd naar 5.10;

Deze uitgave bevat daarnaast onder meer de volgende bijgewerkte software:

Pakket

Versie in 12 (bookworm)

Versie in 13 (trixie)

Apache

2.4.62

2.4.64

Bash

5.2.15

5.2.37

BIND DNS-server

9.18

9.20

Cryptsetup

2.6

2.7

curl/libcurl

7.88.1

8.14.1

Emacs

28.2

30.1

Exim (standaard e-mailserver)

4.96

4.98

GCC, de GNU Compiler Collection (standaardcompiler)

12.2

14.2

GIMP

2.10.34

3.0.4

GnuPG

2.2.40

2.4.7

Inkscape

1.2.2

1.4

de GNU C-bibliotheek

2.36

2.41

Linux kernel

6.1-serie

6.12 series

LLVM/Clang-gereedschapsset

13.0.1 en 14.0 (standaard) en 15.0.6

19 (default), 17 and 18 available

MariaDB

10.11

11.8

Nginx

1.22

1.26

OpenJDK

17

21

OpenLDAP

2.5.13

2.6.10

OpenSSH

9.2p1

10.0p1

OpenSSL

3.0

3.5

Perl

5.36

5.40

PHP

8.2

8.4

Postfix

3.7

3.10

PostgreSQL

15

17

Python 3

3.11

3.13

Qt 5

5.15.8

5.15.15

Qt 6

6.4.2

6.8.2

Rustc

1.63

1.85

Samba

4.17

4.22

Systemd

252

257

Vim

9.0

9.1

2.2.11. Plasma 6

Debian 13 wordt de eerste release van Debian met Plasma 6. Dit is een belangrijke upgrade ten opzichte van Plasma 5 in Debian 12 en is gebouwd op een geheel nieuwe stack op basis van Qt 6 en de KDE Framework 6-bibliotheken.

Debian 13 (trixie) brengt:

  • Qt 6.8.2 (opgewaardeerd van 6.4.2)

  • KDE Frameworks 6.13 (nieuw)

  • Plasma 6.3.6 (vervangt Plasma 5.27.5)

  • KDE Gear-toepassingen:

    • KDE PIM-suite in versie 24.12.3

    • Andere Gear-toepassingen in versie 25.04.3 (behalve Neochat, KDevelop, Partition Manager)

De details van alle pakketten die zijn toegevoegd en verwijderd in de stack tussen Debian 12 en 13 zijn te vinden op de wikipagina Trixie Release Plans van het Qt / KDE-team.

Upgrades van bestaande gebruikersprofielen worden over het algemeen ondersteund, maar er zijn enkele incidentele problemen gemeld. Problemen die niet in de distributie konden worden opgelost, worden bijgehouden op de wikipagina Plasma 6 Upgrade Quirks, samen met de bijbehorende tijdelijke oplossingen.

Om compatibiliteit met bestaande applicaties te garanderen, bevat Debian 13 ook:

  • Qt 5.15.15 (opgewaardeerd van 5.15.8)

  • KDE Frameworks 5.116 (opgewaardeerd van 5.103)

Krita en enkele andere applicaties zijn nog steeds afhankelijk van KDE Frameworks 5, maar KF5 wordt niet meer ontwikkeld en wordt bovenstrooms als verouderd beschouwd. Ze zullen tijdens de ontwikkelingscyclus van forky worden verwijderd.